KARAALİ BELDESİ
Antik çağlardan itibaren iskan gören Karaali, Roma dönemi “Hac Yolu”nun bir güzergahı üzerinde bulunmaktadır. Yerleşmede Roma dönemi “mil taşı” vardır.
Osmanlı döneminde Ankara Vilâyeti Balâ kazasının da ilk yerleşme birimlerinden olan Karaali, Balâ-Kaman karayoluna 2 km. mesafededir. 1464 ve 1530 yılı Ankra Tahrir Defterlerinde Karaali Köyü'nün kaydı bulunmaz. Kanaatimizce 17. yüzyılda kurulan yerleşmelerdendir. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde "Ayşe Hatun Cami-i Şerif Vakfı" kaydı bulunmaktadır.
Balâ kazasının idari merkezi "Asi Yozgat" (Günümüzde Elmadağ ilçe merkezi) köyünde iken 1889 yılında Karaali köyüne taşınır. Başbakanlık Devlet Arşivleri'nde konu ile ilgili yazışmalar şunlardır:
BDA, Tarih: 19/Ş /1307 (Hicrî) / 1889 Miladi Dosya No:1716 Gömlek No:50 Fon Kodu: DH.MKT.: "Balâ kazası teşkil edilirken merkezi de Yozgad (Asi Yozgat/Elmadağ) karyesi olduğundan bahisle, şimdi Karaali karyesinin merkez yapılmak istendiği, bu hususta gerekenin yapılması" istenir ve Balâ kazası merkezi Karaali köyüne nakledilir. Daha sonra diğer köyler Ankara Valiliğine şu gerekçe ile müracaat ederler:
BDA, Tarih 06/C/1307 (Hicrî) / 29.12.1889 Dosya No:1693 Gömlek No:33 Fon Kodu: DH.MKT.: "Balâ kazasının merkezinin Karaali karyesine nakledilmesinden dolayı ahalinin zorluk çektiğine dair şikayetin Ankara Vilayeti'nce değerlendirilmesi" istenir.
Bu talep üzerine 23/S /1310 (Hicrî) / 15.9.1892 tarih ve Dosya No:2002 Gömlek No:63 Fon Kodu: DH.MKT. sayılı yazı ile "Ankara'ya bağlı Balâ kazası merkezi Asi Yozgad karyesi iken Karaa Ali karyesine nakledildiyse de buranın müsaid olmadığı iddiasıyla Köseli karyesine nakledilmesinin uygun olacağı" görüşü bildirilir.
Ankara Valiliği bu talebi değerlendirirken Beynam köyünden bir talep gelir. BDA, Tarih: 20/Ra/1311 (Hicrî) / 1893 tarih ve Dosya No:142 Gömlek No:30 Fon Kodu: DH.MKT.: "Balâ kazası merkezinin Karaali karyesinden Beynam karyesine nakli" talep edilir.
Daha sonraki yıllarda günümüzdeki Balâ ilçe merkezinin bulunduğu yerdeki "Kartal" mevkiine Çerkez aileler yerleştirilir. kartal'ın adı "Hamidiye" olarak değiştirilir ve 1895 yılında Karaali'de bulunan Balâ kaza merkezi Hamidiye Köyü'ne nakledilir. "Hamidiye" adı Sultan İkinci Abdülhamid Han'a izafeten verildiği için bu isim yerine "Balâ" adı verilir. Kısacası Karaali altı sene kadar Balâ kazasının idari merkezliğini yapar. Daha sonra Karaali nahiye (bucak) merkezi olur.
Karaali, eğitim oranı yüksek olan bir belde olup, Milli Mücadele yıllarında yayınlanan meşhur “Ankara Fetvası”na imza atan müderrislerden Hazma (Koru) Efendi bu beldedendir.
Balâ ilçesinin bir beldesi olan Karaali, daha sonra Gölbaşı ilçesine bağlanmıştır.
Antik çağlardan itibaren iskan gören Karaali, Roma dönemi “Hac Yolu”nun bir güzergahı üzerinde bulunmaktadır. Yerleşmede Roma dönemi “mil taşı” vardır.
Osmanlı döneminde Ankara Vilâyeti Balâ kazasının da ilk yerleşme birimlerinden olan Karaali, Balâ-Kaman karayoluna 2 km. mesafededir. 1464 ve 1530 yılı Ankra Tahrir Defterlerinde Karaali Köyü'nün kaydı bulunmaz. Kanaatimizce 17. yüzyılda kurulan yerleşmelerdendir. Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'nde "Ayşe Hatun Cami-i Şerif Vakfı" kaydı bulunmaktadır.
Balâ kazasının idari merkezi "Asi Yozgat" (Günümüzde Elmadağ ilçe merkezi) köyünde iken 1889 yılında Karaali köyüne taşınır. Başbakanlık Devlet Arşivleri'nde konu ile ilgili yazışmalar şunlardır:
BDA, Tarih: 19/Ş /1307 (Hicrî) / 1889 Miladi Dosya No:1716 Gömlek No:50 Fon Kodu: DH.MKT.: "Balâ kazası teşkil edilirken merkezi de Yozgad (Asi Yozgat/Elmadağ) karyesi olduğundan bahisle, şimdi Karaali karyesinin merkez yapılmak istendiği, bu hususta gerekenin yapılması" istenir ve Balâ kazası merkezi Karaali köyüne nakledilir. Daha sonra diğer köyler Ankara Valiliğine şu gerekçe ile müracaat ederler:
BDA, Tarih 06/C/1307 (Hicrî) / 29.12.1889 Dosya No:1693 Gömlek No:33 Fon Kodu: DH.MKT.: "Balâ kazasının merkezinin Karaali karyesine nakledilmesinden dolayı ahalinin zorluk çektiğine dair şikayetin Ankara Vilayeti'nce değerlendirilmesi" istenir.
Bu talep üzerine 23/S /1310 (Hicrî) / 15.9.1892 tarih ve Dosya No:2002 Gömlek No:63 Fon Kodu: DH.MKT. sayılı yazı ile "Ankara'ya bağlı Balâ kazası merkezi Asi Yozgad karyesi iken Karaa Ali karyesine nakledildiyse de buranın müsaid olmadığı iddiasıyla Köseli karyesine nakledilmesinin uygun olacağı" görüşü bildirilir.
Ankara Valiliği bu talebi değerlendirirken Beynam köyünden bir talep gelir. BDA, Tarih: 20/Ra/1311 (Hicrî) / 1893 tarih ve Dosya No:142 Gömlek No:30 Fon Kodu: DH.MKT.: "Balâ kazası merkezinin Karaali karyesinden Beynam karyesine nakli" talep edilir.
Daha sonraki yıllarda günümüzdeki Balâ ilçe merkezinin bulunduğu yerdeki "Kartal" mevkiine Çerkez aileler yerleştirilir. kartal'ın adı "Hamidiye" olarak değiştirilir ve 1895 yılında Karaali'de bulunan Balâ kaza merkezi Hamidiye Köyü'ne nakledilir. "Hamidiye" adı Sultan İkinci Abdülhamid Han'a izafeten verildiği için bu isim yerine "Balâ" adı verilir. Kısacası Karaali altı sene kadar Balâ kazasının idari merkezliğini yapar. Daha sonra Karaali nahiye (bucak) merkezi olur.
Karaali, eğitim oranı yüksek olan bir belde olup, Milli Mücadele yıllarında yayınlanan meşhur “Ankara Fetvası”na imza atan müderrislerden Hazma (Koru) Efendi bu beldedendir.
Balâ ilçesinin bir beldesi olan Karaali, daha sonra Gölbaşı ilçesine bağlanmıştır.